Jak wynika z danych publikowanych przez Amerykańskie Towarzystwo Chirurgii Plastycznej, liczba zabiegów z użyciem wypełniaczy w ciągu ostatnich kilkunastu lat wzrosła o ponad 200 procent. I chociaż stosowane wypełniacze tkankowe są coraz bezpieczniejsze, zawsze należy liczyć się z możliwością wystąpienia powikłań. Do ich diagnostyki i leczenia z ogromnym powodzeniem używa się często USG.
Rodzaje powikłań a USG
Powikłania po użyciu wypełniaczy tkankowych mogą być różne, jednak najniebezpieczniejsze są powikłania o podłożu naczyniowym. W przypadku powikłań naczyniowych istotnym problemem jest zablokowanie lub upośledzenie przepływu krwi przez światło naczynia krwionośnego. Może to być spowodowane wstrzyknięciem wypełniacza do światła naczynia tętniczego lub żylnego albo zewnętrznym uciskiem depozytu na naczynie. Konsekwencją może być niedokrwienie, zakrzepica, zatorowość, martwica, powstawanie owrzodzeń, oftalmoplegia (porażenie nerwu okoruchowego oka), jednostronna lub dwustronna utrata wzroku, a nawet udar mózgu. W ostatnich latach o powikłaniach mówi się coraz więcej i częściej, gdyż ich liczba wzrasta wraz ze wzrostem liczby zrealizowanych procedur. Ta sytuacja zmusza nas do poszukiwania metod i technik, które zmniejszałyby ryzyko wystąpienia zdarzeń niepożądanych. By minimalizować wystąpienie powikłań o charakterze naczyniowym, konieczne jest posiadanie bardzo szczegółowej wiedzy z anatomii twarzy, a także precyzyjne wyznaczanie miejsca podania preparatu. Niestety, z racji zmienności osobniczej w przebiegu naczyń metody te często są niewystarczające i dochodzi do powikłania.
W momencie, gdy mamy już do czynienia z powikłaniem naczyniowym, bardzo często borykamy się z kolejnym problemem,
a mianowicie z jego diagnozą. Metodą, która jest w stanie ograniczyć liczbę powikłań naczyniowych oraz umożliwia ich diagnozowanie, jest ultrasonografia.
Które USG sprawdzi się w diagnostyce powikłań naczyniowych?
W przypadku oceny naczyń oraz powikłań naczyniowych będzie użyteczne ultrasonograficzne badanie z wykorzystaniem opcji dopplerowskich. Do badania dopplerowskiego naczyń położonych w obrębie twarzy wykorzystuje się głowice liniowe. Z racji tego, że obrazujemy struktury płytko położone, potrzebujemy głowic o wysokich częstotliwościach. Zaleca się stosowanie głowic o częstotliwościach od 10 MHz. Jak wynika z moich doświadczeń – co potwierdzają również wyniki badań innych autorów – jeśli zastosujemy głowice o częstotliwościach około 20 MHz, jesteśmy w stanie zobrazować nawet naczynia o średnicy wynoszącej około 0,1 mm. Jest to bardzo istotne, gdyż należy pamiętać, że w obszarze zainteresowania medycyny estetycznej znajdują się niewielkie naczynia: np. tętnica nadbloczkowa czy nadoczodołowa, których średnice wynoszą 0,71–0,8 mm +/- 0,38 mm.
Obecnie opcje dopplerowskie są tylko dostępne w aparatach klasycznych, a także w ich odpowiednikach w wersji mobilnej. Niestety, aparaty przeznaczone do badań skóry wyposażone w jednoelementowe głowice mechaniczne o wysokich częstotliwościach rzędu 30–100 MHz nie posiadają opcji dopplerowskich. Najlepszej jakości badania uzyskamy w wysokiej klasy aparatach stacjonarnych. W urządzeniach przenośnych, które ostatnio podbijają rynek medycyny estetycznej i pojawiają się w coraz większej liczbie gabinetów, opcje dopplerowskie są nieco niższej jakości, jednak są wystarczające do mapowania naczyń, a tym samym zapobiegania ewentualnym powikłaniom. Mniej użyteczne będą one w ocenie i diagnozowaniu powikłań, gdzie bardzo istotna jest szczegółowa i dokładna analiza przepływu.
Jakie dokładnie techniki wykorzystuje USG w trakcie diagnozy powikłań?
W analizie przepływu krwi w naczyniach położonych w skórze i tkankach podskórnych wykorzystuje się różne techniki dopplerowskie, takie jak doppler kolorowy (color doppler – CD), doppler mocy (power doppler – PD, lub color power angio – CPA), doppler pulsacyjny (pulsed wave doppler – PW) oraz doppler mikroprzepływów (micro flow imaging – MFI). Doppler kolorowy pozwala na wizualizację przepływu krwi w czasie rzeczywistym, dodając kolor do tradycyjnego obrazu ultrasonograficznego (USG), dzięki czemu jednocześnie na obrazie ultrasonograficznym widzimy ściany naczynia oraz przepływającą przez nie krew. Prędkość przepływu jest oznaczona jako natężenie koloru. Kierunek i prędkość przepływu krwi w naczyniu są ukazane za pomocą koloru – czerwonego lub niebieskiego (zazwyczaj kolor czerwony oznacza przepływ do sondy, a niebieski — przepływ od sondy) [ryc. 1]. W przypadku oceny przepływu krwi za pomocą dopplera mocy, należy pamiętać, że przepływ jest kodowany tylko jednym kolorem (o różnym natężeniu) [ryc. 2]. W klasycznym dopplerze mocy nie ma możliwości oceny prędkości przepływu ani kierunku. Użyteczność badania ultrasonograficznego z wykorzystaniem dopplera mocy na gruncie medycyny estetycznej jest jednak bardzo wysoka, gdyż pozwala on uwidocznić przepływy wolniejsze niż te, które możemy zobaczyć z pomocą dopplera kolorowego. Dzięki temu mamy możliwość obrazowania przepływów w naczyniach o małym świetle i wolnym przepływie. Do precyzyjnego pomiaru prędkości przepływu krwi w danym miejscu w ciele służy doppler pulsacyjny. Wyniki uzyskane w badaniu z wykorzystaniem dopplera pulsacyjnego są prezentowane w formie wykresów, na których oś pionowa reprezentuje prędkość przepływu, a oś pozioma – czas [ryc. 3]. Pozwala to na szczegółową analizę zmian prędkości przepływu krwi w czasie oraz ocenę, czy jest to naczynie żylne, czy tętnicze. Kilka lat temu w ultrasonografach najwyższej klasy pojawiła się nowa technika, umożliwiająca szczegółową analizę przepływu krwi nawet w naczyniach krwionośnych o średnicy mniejszej niż milimetr. Jest to technika badania mikroprzepływów, która opiera się na technologii dopplera mocy [ryc. 4].
Podsumowanie
Badanie ultrasonograficzne wraz z opcjami dopplerowskimi wykazuje dużą użyteczność w ocenie naczyń oraz diagnozowaniu powikłań o charakterze naczyniowym [ryc. 5], powstałych w wyniku podawania wypełniaczy tkankowych i w istotny sposób może przyczynić się do zmniejszenia liczby powikłań naczyniowych. Możliwość zapobiegania powikłaniom powinna być naszą powinnością i mam nadzieję, że przekona to państwa do podjęcia trudu związanego z nabyciem umiejętności wykonywania badań ultrasonograficznych wraz z opcjami dopplerowskimi.
Bibliografia:
1. Barcaui E., Carvalho A., Lopes F., Piñeiro-Maceira J., Barcaui C., High frequency ultrasound with color Doppler in dermatology, „Anais Brasileiros de Dermatologia” 2016, doi.org/10.1590/abd1806-4841.
2. Habib S.M., Schelke L.W., Velthuis P.J., Management of dermal filler (vascular) complications using duplex ultrasound, „Dermatology and Therapy” 2020 Jun, 3:e13461
DEPOZYT CZY ZIARNINIAK? Obrazowanie ultrasonograficzne (USG)
Jak wynika z raportu American Society of Plastic Surgeons (ASPS) za rok 2022 wypełniacze tkankowe zajmują drugie miejsce na liście najczęściej wykonywanych zabiegów małoinwazyjnych tuż za procedurami wykorzystującymi toksynę botulinową. W roku 2022 w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej wykonano ponad 4,8 miliona wypełnień za pomocą kwasu hialuronowego (HA) i 850 tys. wypełnień z użyciem innych preparatów niż HA. Liczba wykonywanych zabiegów stale wzrasta, w porównaniu z rokiem 2019 (przed pandemią Covid-19) odnotowano 70% wzrost [1]…
Współtworzą i kierują największą placówką chirurgii plastycznej w Polsce zarówno pod kątem przychodów, jak i liczby zatrudnionych chirurgów. Daria i Michał Charytonowicz mimo młodego wieku mogą się …
Medycyna estetyczna coraz odważniej wkracza do świata nastolatków w dużej mierze za sprawą treści udostępnianych w mediach społecznościowych. Jakie są regulacje prawne w gabinecie lekarskim …