W jaki sposób USG pomaga leczyć powikłania po wypełniaczach tkankowych?

Rodzaje powikłań a USG

Powikłania po użyciu wypełniaczy tkankowych mogą być różne, jednak najniebezpieczniejsze są powikłania o podłożu naczyniowym. W przypadku powikłań naczyniowych istotnym problemem jest zablokowanie lub upośledzenie przepływu krwi przez światło naczynia krwionośnego. Może to być spowodowane wstrzyknięciem wypełniacza do światła naczynia tętniczego lub żylnego albo zewnętrznym uciskiem depozytu na naczynie. Konsekwencją może być niedokrwienie, zakrzepica, zatorowość, martwica, powstawanie owrzodzeń, oftalmoplegia (porażenie nerwu okoruchowego oka), jednostronna lub dwustronna utrata wzroku, a nawet udar mózgu. W ostatnich latach o powikłaniach mówi się coraz więcej i częściej, gdyż ich liczba wzrasta wraz ze wzrostem liczby zrealizowanych procedur. Ta sytuacja zmusza nas do poszukiwania metod i technik, które zmniejszałyby ryzyko wystąpienia zdarzeń niepożądanych. By minimalizować wystąpienie powikłań o charakterze naczyniowym, konieczne jest posiadanie bardzo szczegółowej wiedzy z anatomii twarzy, a także precyzyjne wyznaczanie miejsca podania preparatu. Niestety, z racji zmienności osobniczej w przebiegu naczyń metody te często są niewystarczające i dochodzi do powikłania.
W momencie, gdy mamy już do czynienia z powikłaniem naczyniowym, bardzo często borykamy się z kolejnym problemem,
a mianowicie z jego diagnozą. Metodą, która jest w stanie ograniczyć liczbę powikłań naczyniowych oraz umożliwia ich diagnozowanie, jest ultrasonografia.

Które USG sprawdzi się w diagnostyce powikłań naczyniowych?

W przypadku oceny naczyń oraz powikłań naczyniowych będzie użyteczne ultrasonograficzne badanie z wykorzystaniem opcji dopplerowskich. Do badania dopplerowskiego naczyń położonych w obrębie twarzy wykorzystuje się głowice liniowe. Z racji tego, że obrazujemy struktury płytko położone, potrzebujemy głowic o wysokich częstotliwościach. Zaleca się stosowanie głowic o częstotliwościach od 10 MHz. Jak wynika z moich doświadczeń – co potwierdzają również wyniki badań innych autorów – jeśli zastosujemy głowice o częstotliwościach około 20 MHz, jesteśmy w stanie zobrazować nawet naczynia o średnicy wynoszącej około 0,1 mm. Jest to bardzo istotne, gdyż należy pamiętać, że w obszarze zainteresowania medycyny estetycznej znajdują się niewielkie naczynia: np. tętnica nadbloczkowa czy nadoczodołowa, których średnice wynoszą 0,71–0,8 mm +/- 0,38 mm. 

Obecnie opcje dopplerowskie są tylko dostępne w aparatach klasycznych, a także w ich odpowiednikach w wersji mobilnej. Niestety, aparaty przeznaczone do badań skóry wyposażone w jednoelementowe głowice mechaniczne o wysokich częstotliwościach rzędu 30–100 MHz nie posiadają opcji dopplerowskich. Najlepszej jakości badania uzyskamy w wysokiej klasy aparatach stacjonarnych. W urządzeniach przenośnych, które ostatnio podbijają rynek medycyny estetycznej i pojawiają się w coraz większej liczbie gabinetów, opcje dopplerowskie są nieco niższej jakości, jednak są wystarczające do mapowania naczyń, a tym samym zapobiegania ewentualnym powikłaniom. Mniej użyteczne będą one w ocenie i diagnozowaniu powikłań, gdzie bardzo istotna jest szczegółowa i dokładna analiza przepływu. 

Jakie dokładnie techniki wykorzystuje USG w trakcie diagnozy powikłań?

W analizie przepływu krwi w naczyniach położonych w skórze i tkankach podskórnych wykorzystuje się różne techniki dopplerowskie, takie jak doppler kolorowy (color doppler – CD), doppler mocy (power doppler – PD, lub color power angio – CPA), doppler pulsacyjny (pulsed wave doppler – PW) oraz doppler mikroprzepływów (micro flow imaging – MFI). Doppler kolorowy pozwala na wizualizację przepływu krwi w czasie rzeczywistym, dodając kolor do tradycyjnego obrazu ultrasonograficznego (USG), dzięki czemu jednocześnie na obrazie ultrasonograficznym widzimy ściany naczynia oraz przepływającą przez nie krew. Prędkość przepływu jest oznaczona jako natężenie koloru. Kierunek i prędkość przepływu krwi w naczyniu są ukazane za pomocą koloru – czerwonego lub niebieskiego (zazwyczaj kolor czerwony oznacza przepływ do sondy, a niebieski — przepływ od sondy) [ryc. 1]. W przypadku oceny przepływu krwi za pomocą dopplera mocy, należy pamiętać, że przepływ jest kodowany tylko jednym kolorem (o różnym natężeniu) [ryc. 2]. W klasycznym dopplerze mocy nie ma możliwości oceny prędkości przepływu ani kierunku. Użyteczność badania ultrasonograficznego z wykorzystaniem dopplera mocy na gruncie medycyny estetycznej jest jednak bardzo wysoka, gdyż pozwala on uwidocznić przepływy wolniejsze niż te, które możemy zobaczyć z pomocą dopplera kolorowego. Dzięki temu mamy możliwość obrazowania przepływów w naczyniach o małym świetle i wolnym przepływie. Do precyzyjnego pomiaru prędkości przepływu krwi w danym miejscu w ciele służy doppler pulsacyjny. Wyniki uzyskane w badaniu z wykorzystaniem dopplera pulsacyjnego są prezentowane w formie wykresów, na których oś pionowa reprezentuje prędkość przepływu, a oś pozioma – czas [ryc. 3]. Pozwala to na szczegółową analizę zmian prędkości przepływu krwi w czasie oraz ocenę, czy jest to naczynie żylne, czy tętnicze. Kilka lat temu w ultrasonografach najwyższej klasy pojawiła się nowa technika, umożliwiająca szczegółową analizę przepływu krwi nawet w naczyniach krwionośnych o średnicy  mniejszej niż milimetr. Jest to technika badania mikroprzepływów, która opiera się na technologii dopplera mocy [ryc. 4]. 

Podsumowanie

Badanie ultrasonograficzne wraz z opcjami dopplerowskimi wykazuje dużą użyteczność w ocenie naczyń oraz diagnozowaniu powikłań o charakterze naczyniowym [ryc. 5], powstałych w wyniku podawania wypełniaczy tkankowych i w istotny sposób może przyczynić się do zmniejszenia liczby powikłań naczyniowych. Możliwość zapobiegania powikłaniom powinna być naszą powinnością i mam nadzieję, że przekona to państwa do podjęcia trudu związanego z nabyciem umiejętności wykonywania badań ultrasonograficznych wraz z opcjami dopplerowskimi.