Jak wynika z raportu American Society of Plastic Surgeons (ASPS) za rok 2022 wypełniacze tkankowe zajmują drugie miejsce na liście najczęściej wykonywanych zabiegów małoinwazyjnych tuż za procedurami wykorzystującymi toksynę botulinową. W roku 2022 w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej wykonano ponad 4,8 miliona wypełnień za pomocą kwasu hialuronowego (HA) i 850 tys. wypełnień z użyciem innych preparatów niż HA. Liczba wykonywanych zabiegów stale wzrasta, w porównaniu z rokiem 2019 (przed pandemią Covid-19) odnotowano 70% wzrost [1].

dr hab.n.med Robert Krzysztof Mlosek o USG
lekarz, specjalista medycyny nuklearnej, lekarz medycyny estetycznej, adiunkt – pracownik naukowy Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Jako jeden z pierwszych specjalistów w kraju i na świecie rozpoczął szkolenie lekarzy w zakresie ultrasonograficznych badań skóry.
Powikłania po podaniu kwasu hialuronowego
Wraz ze wzrostem liczby wykonywanych procedur wzrasta również liczba powikłań. W przypadku stosowania wypełniaczy istotnym problemem jest powstawanie różnego typu guzków. Guzki mogą pojawiać się tuż po zabiegu lub mogą być powikłaniem odroczonym w czasie i wystąpić nawet kilka lat po jego wykonaniu. W przypadku guzków, nierówności , które pojawiają się krótko po zabiegu zazwyczaj mamy doczynienia z depozytami preparatu, który został nieprawidłowo zaimplementowany w tkankach. Dużo trudniejsze jest jednak diagnozowanie zmian pojawiających się z opóźnieniem. Wówczas mogą wystąpić zarówno przetrwałe depozyty jak i ziarniniaki typu około ciała obcego. Kliniczne różnicowanie tych zmian jest bardzo trudne.
Metodą, która ma szansę wspomóc diagnozowanie guzków po wypełniaczach tkankowych jest ultrasonografia wysokich częstotliwości. Użyteczność ultrasonografii w tym zakresie została potwierdzona już w kilkunastu badaniach naukowych. Badanie ultrasonograficzne jest obecnie jedyną bezpieczną, rzetelną i nieinwazyjną metodą, która pozwala zajrzeć “ w głąb skóry” i tym samym ocenić różnego typu guzki i inne powikłania.
Jaki aparat USG jest najskuteczniejszy w diagnozowaniu ziarniaków?
Badanie ultrasonograficzne depozytów i ziarniaków możemy wykonać dwoma typami aparatów ultrasonograficznych. Do tego celu możemy użyć aparatów klasycznych wraz ze zdobywającymi coraz większą popularność aparatami mobilnymi oraz aparatami dedykowanymi badaniom skóry. Ultrasonografy klasyczne i mobilne używane do badania guzków muszą być wyposażone w głowice liniowe o częstotliwościach od 15 MHz wzwyż. Zastosowanie tego typu głowic pozwoli nam na zobrazowanie w obrębie twarzy skóry właściwej, tkanki podskórnej, powięzi mięśniowych, mięśni oraz zmian w nich się znajdujących. Natomiast aparaty dedykowane badaniom skóry pracują z głowicami mechanicznymi, jednoelementowymi, których częstotliwość jest zdecydowanie wyższa niż aparatów klasycznych i może wynosić nawet 100 Mhz. Należy jednak pamiętać, że im wyższa częstotliwość aparatu, tym uzyskujemy obraz o wyższej rozdzielczości, na którym możemy rozpoznać większą ilość szczegółów. Niestety, dzieje się to kosztem głębokości penetracji ultradźwięków i wówczas zobrazowanie głębszych warstw tkanki podskórnej czy powięzi mięśniowych i mięśni jest niemożliwe. Aparaty dedykowane skórze pozwalają na bardzo dokładną i szczegółową ocenę naskórka skóry właściwej i górnej części tkanki podskórnej. Zlokalizowane w tych warstwach depozyty czy ziarniniaki zobrazujemy z dużą ilością szczegółów.
Początkowo rola ultrasonografii w przypadku guzków ograniczała się tylko do potwierdzania lub wykluczania ich obecności w tkance. Wraz z rozwojem aparatury możliwe stało się określenie cech charakterystycznych w obrazie USG dla depozytu kwasu hialuronowego oraz ziarniniaków.
Jak wygląda kwas hialuronowy w badaniu USG?
Depozyty kwasu hialuronowego są stosunkowo łatwe do zidentyfikowania w badaniu ultrasonograficznym. Depozyt HA zazwyczaj jest widoczny na obrazie USG jako dobrze ograniczona owalna lub okrągła struktura. Granica między depozytem a otaczającą tkanką jest równa i dobrze widoczna. Depozyty HA uwidaczniają się jako zmiany bezechowe, czyli czarne na obrazie USG, zlokalizowane w tkance podskórnej. Ultrasonograficzny obraz depozytów po kwasie hialuronowym przedstawiono na rysunku 1.Wykorzystując oprogramowanie aparatu mamy możliwość zmierzenia wielkości depozytu, jak również głębokości jego położenia w tkance. Ultrasonograficzny obraz depozytów po kwasie hialuronowym został opisany w literaturze przez kilkunastu badaczy a wyniki ich badań są zgodne [2].
Zdecydowanie trudniejszą sztuką jest rozpoznawanie zmian ogniskowych, których obraz może odpowiadać ziarniniakom powstałym po wypełniaczach tkankowych. W literaturze znajdziemy niewielką ilość opracowań dotyczących tej tematyki [3]. Mimo niewielkiej ilości publikacji w tym zakresie wyniki badań wyraźnie pokazują, że ultrasonograficzny obraz ziarniaków jest niejednorodny. Są to zmiany o nieregularnych, rozmazanych granicach, słabo odgraniczone od otaczających je tkanek. Ziarniaki są ponadto zmianami hipoechogenicznymi (ciemniejszymi) w stosunku do otaczającej tkanki a w ich wnętrzu zauważalne są nieregularne hiperechogeniczne ( jaśniejsze) punkty (rys.2). Diagnozowanie ziarniaków jest zdecydowanie trudniejsze niż oznaczanie na obrazach ultrasonograficznych depozytów kwasu hialuronowego, wymaga większych umiejętności i doświadczenia.
W przypadku ziarniaków należy pamiętać, że ultrasonografia pełni rolę metody pomocniczej i nie upoważnia nas do postawienia ostatecznego rozpoznania. Rozpoznanie możemy postawić dopiero po wykonaniu biopsji cienkoigłowej i badań histopatologicznych.
W oparciu o powyżej opisane cechy charakterystyczne dla depozytów kwasu hialuronowego i ziarniaków w obrazie ultrasonograficznym można wyznaczyć kryteria, które pozwalają je różnicować. Kryteriami tymi są: kształt, granica, odgraniczenie od tkanek sąsiadujących oraz echogeniczność (tab.1).
Tab.1 .Depozyt HA a ziarniniak w obrazie USG
Cecha / kryterium | DEPOZYT HA | ZIARNINIAK |
| ||
kształt | okrągły lub owalny | zazwyczaj nieregularny |
granica | równa, dobrze widoczna | nierówna, rozmyta |
odgraniczenie | dobrze odgraniczony | słabo odgraniczony |
echogeniczność | bezechowy | hipoechogeniczny |
Podsumowując, z całą pewnością można stwierdzić, że ultrasonografia jest użyteczną metodą w diagnozowaniu guzków, które powstają po stosowaniu wypełniaczy tkankowych. Obraz ultrasonograficzny depozytów kwasu hialuronowego i ziarniaków posiada cechy specyficzne, które pozwalają na ich różnicowanie.
Mając na uwadze zalety ultrasonografii jako metody ma ona szansę wejść do codziennego użycia i zrewolucjonizować sposób monitorowania i oceny efektów zabiegów oraz powikłań w medycynie estetycznej.
Bibliografia
- https://www.plasticsurgery.
org/documents/News/Statistics/ 2022/plastic-surgery- statistics-report-2022.pdf - Schelke LW, Cassuto D, Velthuis P, Wortsman X. Nomenclature proposal for the sonographic description and reporting of soft tissue fillers. J Cosmet Dermatol. 2020 Feb;19(2):282-288.
- Mlosek RK, Skrzypek E, Skrzypek DM, Malinowska S. High-frequency ultrasound-based differentiation between nodular der-mal filler deposits and foreign body granulomas. Skin Res Technol. 2018;24(3):417-422.
Spis rycin:.
Rys.1. Ultrasonograficzny obraz depozytów po kwasie hialuronowym.
Rys. 2. Ultrasonograficzny obraz ziarniniaków po wypełniaczach tkankowych.
Alarmujące dane – ponad połowa młodych ludzi cierpi na depresję!
CBOS: Co czwarty Polak i ponad połowa młodych dorosłych wykazuje symptomy depresyjne. Szybki test przesiewowy można wykonać na iFightDepression.eu, stronie z programu najlepszych praktyk Komisji Europejskiej…
Jak zhakować skórę? To pytanie coraz częściej widnieje na nagłówkach największych magazynów i portali na…
Przyjęło się, że złuszczanie skóry kwasami jest idealne dla cery trądzikowej. Okazuje się, że nie…