Toksyna botulinowa, potocznie nazywana botoksem, pozwala pozbyć się zmarszczek mimicznych i nadać twarzy młodszy, zrelaksowany wygląd. Są jednak pacjenci, którzy się skarżą, że efekt zabiegu jest u nich niezadowalający lub zupełnie niewidoczny. Z jakiego powodu toksyna botulinowa może nie zadziałać?
Toksyna botulinowa, zwana również jadem kiełbasianym, to neurotoksyna wytwarzana przez bakterie Clostridium botulinum. Jest to jedna z najsilniejszych trucizn występujących w przyrodzie, ale jej właściwości jesteśmy w stanie z powodzeniem wykorzystywać w medycynie, na przykład w terapiach zaburzeń nerwowo-mięśniowych oraz w zabiegach medycyny estetycznej. Toksynę botulinową typu A (BoNT-A) stosuje się od lat 70. i jest to jeden z najpopularniejszych zabiegów przeciwzmarszczkowych na świecie. Jak podaje Aesthetics Journal, rocznie wykonuje się prawie siedem milionów iniekcji. Są jednak pacjenci, którzy wykazują odporność na działanie BoNT-A.
Dlaczego neurotoksyna botulinowa może nie zadziałać?
Oporność definiuje się jako proces, w którym organizm tworzy odpowiedź immunologiczną za pomocą przeciwciał na lek lub substancję, którą organizm uważa za coś obcego. Zdarza się, że przeciwciała blokują farmakologiczne działanie neurotoksyny botulinowej. Istnieją dwa rodzaje odporności na BoNT-A: pierwotna i wtórna.
Pierwotna odporność na toksynę botulinową
O tym pierwszym przypadku mówimy, gdy pacjent miał podaną toksynę botulinową po raz pierwszy i ze strony jego organizmu nie było natychmiastowej odpowiedzi na BoNT-A typu A. Jednak są to sytuacje bardzo rzadkie i istnieje ograniczona liczba zgłoszonych przypadków tego typu. Chociaż nie ma dowodów wskazujących na przyczyny pierwotnej odporności, część specjalistów uważa, że może to być spowodowane reakcją krzyżową innych przeciwciał, takich jak:
- anatoksyna przeciwtężcowa,
- istniejące wcześniej przeciwciała przeciwko toksynie botulinowej,
- przewlekła ekspozycja na botulinę w dzieciństwie,
- nieprawidłowości akceptorów BoNT-A.
Przyczyny wtórnej odporności na toksynę botulinową
Odporność wtórną rozpoznaje się wtedy, gdy początkowo iniekcje z toksyny botulinowej dają wyraźne efekty, ale po czasie następuje spadek efektu lub brak skuteczności w późniejszych zabiegach. Jak podaje Aesthetics Journal, oporność wtórna prawdopodobnie rozwinie się w ciągu pierwszego roku stosowania BoNT-A, a jeśli nie wystąpi po pierwszych czterech latach, jest wysoce nieprawdopodobne, że w ogóle się pojawi. Istniejące dowody wskazują, że czynniki, które mogą przyczyniać się do powstawania przeciwciał w organizmie pacjentów, obejmują:
- zbyt duże dawki toksyny botulinowej,
- skrócony okres między wstrzyknięciami,
- niecertyfikowany preparat toksyny botulinowej.
Jak postępować w przypadku odporności na toksynę botulinową?
Ponieważ ryzyko oporności na BoNT-A, choć niewielkie, istnieje, ważne jest, aby wiedzieć, jakie alternatywne metody można zaoferować pacjentowi w przypadku pojawienia się tego problemu. Obecnie nie ma ostatecznych dowodów na to, czy przeciwciała zanikają z czasem.
- Chociaż nie ma aktualnych wytycznych, zaleca się, aby u pacjentów, u których rozwija się oporność na BoNT-A, wykonać iniekcje preparatami różnych marek.
- Jeśli nie ma żadnej reakcji po wypróbowaniu alternatywnej marki, innym rozwiązaniem może być wypróbowanie toksyny botulinowej typu B (BoNT-B), która ma wskazanie tylko w leczeniu dystonii szyjnej (kręczu szyi) u dorosłych.
- W przypadku wykrycia oporności na toksynę botulinową zaleca się też przerwę w zabiegach trwającą co najmniej sześć miesięcy, aby zapobiec dalszej produkcji przeciwciał.
- W tym czasie warto stosować inne zabiegi estetyczne niwelujące zmarszczki i ujędrniające skórę, na przykład procedury z użyciem urządzeń opartych na różnych rodzajach energii.
Są związane bezpośrednio z reakcją na preparat oraz jego podanie za pomocą iniekcji. Na szczęście najczęściej przebiegają łagodnie i nie wymagają dodatkowych działań ze strony …
dr Magdalena Korwin o ektropionie – powikłaniu po botoksie specjalista chorób oczu Powikłania po toksynie botulinowej Zazwyczaj pojawiają się w pierwszym tygodniu po zabiegu, są …