„Życie z przewlekłym bólem” – tak pacjentki charakteryzują tę chorobę. Endometrioza może powodować uszkodzenia wielonarządowe, silnie obniżając jakość życia kobiet. Szacuje się, że endometrioza dotyka 10-15 proc. kobiet w wieku rozrodczym i dziewcząt na świecie, w tym dwa miliony Polek. W 96 proc. przypadków endometrioza skutkuje obniżeniem płodności. U co drugiej-trzeciej kobiety, zgłaszającej się do kliniki leczenia niepłodności, endometrioza jest już zdiagnozowana, podejrzewana lub rozpoznawana na etapie badań diagnostycznych. Ważny jest czas – im szybsze zdiagnozowanie i określenie stopnia choroby, tym większe szanse na macierzyństwo.
dr n. med. Joanna Jacko
specjalistka położnictwa, ginekologii i ginekologii onkologicznej; ekspertka diagnostyki i leczenia endometriozy ze Szpitala Medicover. Certyfikowany operator robota da Vinci. Specjalizuje się w leczeniu operacyjnym endometriozy głęboko naciekającej, diagnostyce ultrasonograficznej endometriozy, onkologii ginekologicznej, ultrasonografii ginekologicznej, prenatalnej diagnostyce ultrasonograficznej, prowadzeniu ciąży fizjologicznej i ciąży wysokiego ryzyka.
lek. Jarosław Kaczyński
ginekolog-położnik, endokrynolog, Kierownik Medyczny Kliniki Invimed Warszawa Mokotów. Specjalizuje się w leczeniu niepłodności. Z kliniką związany jest od ponad 10 lat. Jeden z prekursorów zabiegów zabezpieczających płodność w obliczu leczenia onkologicznego. Odbył staż naukowo-szkoleniowy w Ein-Kerem Fertility Treatment Clinic Hadassah Medical Center w Jerozolimie. Absolwent Akademii Medycznej w Gdańsku.
Endometrioza – co to za choroba?
Przeszło 30 lat temu Stowarzyszenie Endometriosis Association ustanowiło marzec miesiącem świadomości endometriozy, aby edukować, wspierać i promować badania nad tym schorzeniem. Z racji, że 30 marca obchodziliśmy Światowy Dzień Endometriozy, warto przypomnieć, co o niej wiemy. Z pewnością to jedna z bardziej podstępnych chorób, które niestety często wykrywa się już w zaawansowanym stadium. Endometrioza objawia się nieprawidłowym rozrostem tkanki endometrium, czyli błony śluzowej macicy, poza jamą macicy. Jej ogniska pojawiają się zazwyczaj na jajnikach i jajowodach, w mięśniu macicy, na pęcherzu moczowym i moczowodach, w pochwie, jelicie grubym, na otrzewnej. Niekiedy diagnozuje się je w tak oddalonych od macicy organach, jak płuca, oko, mózg. W wyniku rozwoju endometriozy w tych miejscach dochodzi do zapalenia, tworzą się blizny, zrosty, co bezpośrednio prowadzi do pojawienia się uporczywego, chronicznego bólu.
Endometrioza – nietypowe objawy i symptomy
Trudność w zdiagnozowaniu endometriozy polega na tym, że jej pierwszym objawem najczęściej jest ból, który zwykle występuje podczas miesiączki. Z tego powodu łatwo jest początkowo pomylić ją z bólem menstruacyjnym, co niestety w wielu przypadkach jest lekceważone. Jednak ból związany z endometriozą jest o wiele silniejszy i bardziej intensywny, a jego nasilenie może być na tyle duże, że wyklucza z normalnego funkcjonowania. Często nie ustępuje on po zażyciu standardowych leków przeciwbólowych, a z czasem pojawia się także w innych momentach cyklu, co sprawia, że zdiagnozowanie choroby staje się jeszcze bardziej skomplikowane. Ból występuje nie tylko w rejonie brzucha, ale z czasem także promieniuje w okolicy pleców i nóg. Może być to wynikiem zrostów lub stanów zapalnych w obrębie miednicy, często towarzyszące endometriozie. Innym nietypowym symptomem są np. przewlekłe zaparcia, wzdęcia i biegunki, co łatwo pomylić z m.in. objawami zespołu jelita drażliwego. Z kolei podczas oddawania moczu mogą pojawiać się silne bóle, które z kolei zwykle diagnozuje się jako infekcje układu moczowego. Jednym z objawów choroby są również nietypowe krwawienia, występujące poza miesiączką, m.in. z dróg rodnych i odbytu, co może sugerować obecność ognisk endometrialnych w różnych częściach ciała. U niektórych kobiet występują częste bóle głowy lub migreny, zwłaszcza w trakcie menstruacji. Zmiany hormonalne, które zachodzą w czasie cyklu, mogą wpływać na układ nerwowy, co wywołuje tego typu dolegliwości.
Endometrioza – jak wpływa na życie kobiety?
Niestety, na kłopoty z wykryciem endometriozy przekłada się fakt, że jej dokładne przyczyny nie są znane, a objawy mogą wskazywać na wiele innych chorób. Co więcej, endometrioza może rozpocząć się z już chwilą pierwszej miesiączki i trwać również po menopauzie, więc kobiety często przez wiele lat żyją w nieświadomości i cierpią z powodu przewlekłego bólu o niezdiagnozowanym pochodzeniu. To sprawia, że pacjentki często skarżą się na niezrozumienie i problem z uzyskaniem pomocy – ten proces może trwać nawet kilkanaście lat. W efekcie nieleczona i niewykryta endometrioza przekłada się też na zdrowie psychiczne. Może prowadzić do permanentnego zmęczenia, obniżenia nastroju, a nawet pojawienia się depresji i lęków. Kobiety z endometriozą często doświadczają poczucia bezsilności, zmęczenia oraz frustracji. Konsekwencją tej choroby są także problemy z płodnością i powoduje trudności z zajściem w ciążę. Szacuje się, że problem dotyczy ok. 30% niepłodnych pacjentek. Zrosty towarzyszące endometriozie mogą także powodować niedrożność jajowodów, jelit, problemy z trawieniem i życie w przewlekłym bólu.
Stopnie zaawansowania endometriozy
Zakres oraz stopień zaawansowania zmian w endometriozie mogą się znacznie różnić. Dlatego powstała specjalna klasyfikacja opracowana przez Amerykańskie Towarzystwo Medyczne Rozrodu (ASRM). Poszczególne stopnie uwzględniają względniają wielkość, liczbę i rodzaj zmian. Oto jak wygląda klasyfikacja endometriozy ASRM:
I stopień (minimalny) – ogniska mają niewielkie rozmiary (poniżej 5 mm). W jajnikach i jajowodach mogą występować nieunaczynione zrosty czy wolne strzępki jajowodów.
II stopień (łagodny) – zaobserwowane ogniska mają średnicę przekraczającą 5 mm, a w obrazie klinicznym można zauważyć zrosty pomiędzy jajnikami a szerokimi więzadłami, w jajowodach, jajnikach czy w zagłębieniu maciczno-odbytniczym. U części pacjentek występują torbiele czekoladowe.
III stopień (umiarkowany) – więzadła szerokie, czyli krzyżowo–maciczne są połączone zrostami z jajnikami. Ogniska endometriozy widoczne są również w zrostach jajników i w zagłębieniu maciczno–odbytniczym.
IV stopień (ciężki) – najwyższy i najbardziej zaawansowany stopień choroby. Charakteryzuje się brakiem ruchomości macicy w badaniu palpacyjnym i ginekologicznym, a sama macica jest przyrośnięta w tyłozgięciu do jelit lub mocno przemieszczona ku tyłowi. Jelita są w zrostach z otrzewną zagłębienia maciczno–odbytniczego, z trzonem macicy lub z więzadłami maciczno-odbytniczymi. Ogniska zlokalizowane są również w szyjce macicy, pochwie i mogą wychodzić poza obręb miednicy mniejszej.
Jak wspomniano w artykule wcześniej, endometrioza to choroba niezwykle podstępna. Niepokojące objawy nie muszą występować wraz z zaawansowaniem choroby. Oznacza to, że ciężka postać może przebiegać zupełnie bezobjawowo, podczas gdy nawet drobne ogniska mogą powodować dolegliwości bólowe o sporym nasileniu.
Endometrioza – diagnoza i leczenie
Diagnostyka endometriozy zaczyna się od zebrania wywiadu medycznego i badania ginekologicznego. Lekarz może zalecić badanie USG, rezonans magnetyczny (MRI). Zgodnie z najnowszymi wytycznymi Europejskiego Towarzystwa Rozrodu Człowieka i Embriologii (ESHRE), obecnie diagnostyka endometriozy w większym stopniu powinna opierać się na badaniach obrazowych niż laparoskopii.
– Leczenie endometriozy zależy od stanu zaawansowania choroby i zgłaszanych przez pacjentkę dolegliwości – mówi dr n. med. Joanna Jacko, specjalistka położnictwa, ginekologii i ginekologii onkologicznej, ekspertka diagnostyki i leczenia endometriozy ze Szpitala Medicover – Każda chora na endometriozę powinna w leczeniu zastosować odpowiednią dietę, wdrożyć aktywność fizyczną i fizjoterapię. Czasem już takie zmiany potrafią zmniejszyć stan zapalny, a co za tym idzie dolegliwości bólowe. Kolejnym krokiem, jaki możemy zaproponować, jest hormonoterapia. W przypadku braku efektu terapeutycznego lub w bardzo zaawansowanych stadiach endometriozy koniecznym rozwiązaniem jest leczenie operacyjne. Bardzo ważnym aspektem w prowadzeniu chorych na endometriozę jest zabezpieczenie płodności. Dotyczy to zarówno chorych prowadzonych zachowawczo, jaki i kwalifikowanych do operacji. Wpływ na jakość komórek jajowych ma wiek chorej i czas trwania choroby, czyli im wcześniej pobierzemy komórkę jajową, tym lepszej będzie jakości.
Leczenie operacyjne endometriozy polega na usunięciu zmian powodujących stan zapalny w miednicy. Optymalne efekty uzyskuje się, łącząc leczenie operacyjne oraz zabezpieczenie płodności, takie jak zamrożenie komórek jajowych lub zarodków.
Endometrioza – wpływ na płodność
Szacuje się, że nawet 40-50% kobiet z niepłodnością choruje na endometriozę.
– Endometrioza nie musi to oznaczać rezygnacji z macierzyństwa – ważna jest szybka diagnoza i wdrożenie odpowiedniego leczenia – mówi lek. Jarosław Kaczyński, ginekolog-położnik, endokrynolog, Kierownik Medyczny Invimed Warszawa Mokotów.
Choroba może utrudniać zajście w ciążę, powodując trudności z zapłodnieniem i zagnieżdżeniem się zarodka. Zrosty, wywołane chorobą, mogą powodować niedrożność jajowodów, a przewlekły stan zapalny ma toksyczne działanie na komórki jajowe oraz zarodek. Endometrioza zaburza wydzielanie hormonów przez jajniki, zmniejsza rezerwę jajnikową (tj. liczbę i jakość komórek jajowych), zaburza funkcje endometrium ograniczając możliwości zagnieżdżenia się zarodka, a jeżeli nawet dojdzie do zagnieżdżenia – może być przyczyną poronień nawykowych. Na dalszym etapie choroba może prowadzić do spadku jakości komórek jajowych i nieprawidłowych interakcji pomiędzy komórką jajową a plemnikiem. Ból podczas stosunków powoduje strach przed współżyciem i obniżenie libido co sprawia, że pary starające się o dziecko rzadziej podejmują współżycie lub jest ono niepełne.
– Nowoczesne podejście do leczenia niepłodności u pary borykającej się z niemożnością uzyskania ciąży w praktyce oznacza leczenie w programie zapłodnienia pozaustrojowego. Dzięki kontrolowanej stymulacji owulacji uzyskujemy kilka-kilkanaście pęcherzyków, w których zawarta jest dojrzała komórka jajowa. Po zapłodnieniu oocytów monitorujemy rozwój zarodków do piątej-szóstej doby, aby w stadium blastocysty poddać je krioprezerwacji (zamrożeniu). W ten sposób uzyskane zarodki możemy transferować do jamy macicy, uprzednio przygotowanej do tego w terapii hormonalnej dedykowanej pacjentkom z endometriozą lub adenomiozą – dodaje lek. Jarosław Kaczyński z Kliniki Invimed – Tak zaplanowana terapia daje bardzo wysoki odsetek ciąż, pozwala skrócić czas oczekiwania na upragnione dziecko i ominąć te wszystkie problemy w prokreacji człowieka, które niesie ze sobą rozpoznanie endometriozy. Jeżeli pacjentka z endometriozą w chwili obecnej nie rozważa macierzyństwa, zasadne jest, aby zabezpieczyć jej komórki jajowe na przyszłość, albowiem w przebiegu procesu chorobowego, jakim jest endometrioza, oocyty ulegają przyspieszonej degradacji i ich jakość jest niższa, niż wynikałoby to z wieku biologicznego kobiety.
Historia pacjentki
Pani Małgorzata od ponad 5 lat mierzy się świadomie z endometriozą i podejmuje wysiłki by spełnić marzenie o macierzyństwie: – O tym, że mam endometriozę, dowiedziałam się w 2020 roku. Bezowocne starania o dziecko trwały już rok. W międzyczasie, podczas wizyt ginekologicznych, mimo zgłaszania problemu z zajściem w ciążę oraz objawów, które mogły sugerować endometriozę, nie wdrożono szerszej diagnostyki oprócz podstawowych badań krwi. Po długim czasie i nieudanych próbach leczenia trafiliśmy do właściwego specjalisty leczenia endometriozy. Już podczas pierwszej wizyty postawił diagnozę i zostałam skierowana na kolejną operację. Dzięki temu odzyskaliśmy z mężem nadzieję na rodzicielstwo, a ja przestalam żyć w bólu.
Pani Małgorzata przeszła udaną operację endometriozy w Szpitalu Medicover, która pozwoliła jej i mężowi przystąpić do procedury leczenia w Klinice leczenia niepłodności Invimed.
*********
O klinikach leczenia niepłodności Invimed
Invimed to sieć klinik leczenia niepłodności, obecna na rynku od 24 lat. Pierwsza klinika została otwarta w 2001 r. w Warszawie. Dziś Invimed to 6 specjalistycznych placówek w: Warszawie (2 kliniki), Wrocławiu, Poznaniu, Gdyni i Katowicach. W 2012 roku Invimed znalazł się wśród brandów Medicover. Wykwalifikowany, doświadczony zespół lekarzy i embriologów z międzynarodowymi certyfikatami w zakresie niepłodności prowadzi wysokospecjalistyczną diagnostykę i skutecznie leczy niepłodność, pomagając pacjentom w drodze do rodzicielstwa. Pacjenci mogą korzystać z zaawansowanych metod wspomaganego rozrodu, w tym zapłodnienia pozaustrojowego metodą in vitro (również z wykorzystaniem komórek rozrodczych dawców) oraz inseminacji. InviMed oferuje także najnowsze i nieinwazyjne badania genetyczne zarodków oraz badania prenatalne. Kliniki umożliwiają zabezpieczenie płodności, np. w przypadku chorób nowotworowych kobiet i mężczyzn lub endometriozy. Dzięki klinikom Invimed na świat przyszło już ponad 14 tys. dzieci. Wszystkie kliniki Invimed realizują rządowy program refundacji in vitro. Więcej informacji o leczeniu niepłodności oraz klinikach Invimed na www.invimed.pl
O Szpitalu Medicover
Wielospecjalistyczny Szpital Medicover funkcjonuje na warszawskim Wilanowie od 2009 roku. W ramach szpitala działa szereg specjalistycznych oddziałów zapewniających ponad 170 łóżek. Kompetencje placówki potwierdzają certyfikaty i akredytacje, w tym ISO 9001:2015, akredytacja Ministerstwa Zdrowia, a także wyróżnienie „Wymagaj Jakości”. Klinika Ginekologii Szpitala Medicover jest wiodącym ośrodkiem leczenia endometriozy w Polsce, w którym wykonywanych jest rocznie 300 operacji tej choroby. Dzięki zastosowaniu nowoczesnej technologii, minimalnie inwazyjnych metod (m.in. z wykorzystaniem systemu robotycznego da Vinci i systemu laparoskopii 3D) i doświadczeniu, specjaliści skutecznie leczą nawet najbardziej skomplikowane przypadki. Jednocześnie cały zespół angażuje się w działania edukacyjne kierowane zarówno do lekarzy jak i do pacjentek – w obszarze diagnostyki USG endometriozy przeszkolonych zostało już niemal 200 lekarzy, a w webinarach wzięło udział kilka tysięcy osób.
Od początku działalności Szpital Medicover przyjął ponad 500 tysięcy pacjentów, a na świat przyszło w nim ponad 14 tysięcy noworodków.
Więcej informacji na stronie: https://www.medicover.pl/szpital/
lek. Anna Grodecka o zespole Stevena Johnsona specjalista dermatolog-wenerolog z Kliniki Medestetis dr Kuschill Czym…
Nie trzeba długo szukać przykładów osób, które nieprzemyślanymi zabiegami medycyny estetycznej tak zmieniły proporcje swojej…
