Chociaż mają mikroskopijne rozmiary, kryją w sobie ogromny potencjał. Egzosomy coraz częściej uznawane są za jedno z najważniejszych odkryć we współczesnej medycynie regeneracyjnej i kosmetologii estetycznej. Dzięki silnym właściwościom przeciwzapalnym, regeneracyjnym i biostymulującym, znajdują zastosowanie w terapiach anti-aging, leczeniu blizn, łysienia oraz poprawie kondycji skóry. Jak działają egzosomy i dlaczego są nazywane przyszłością nowoczesnych terapii komórkowych.
prof. dr hab. n. med. Barbara Zegarska
Dermatolog, wenerolog i alergolog z ponad 40-letnim doświadczeniem. Profesor w Katedrze Kosmetologii i Dermatologii Estetycznej Collegium Medicum w Bydgoszczy. Właścicielka kliniki Dermatoestetica Clinica prof. B.W. Zegarscy. Przewodniczy Sekcji Dermatologii Estetycznej Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego (PTD), członek Zarządu Głównego PTD i European Academy of Dermatology and Venereology (EADV). Autorka ponad 150 prac naukowych. Wraz z dr. n. med. Marcinem Ambroziakiem stoi na czele Komitetu Naukowego IADE.
Pani Profesor, od pewnego czasu bardzo dużo mówi się o egzosomach. Czym one właściwie są i skąd ta popularność?
Egzosomy to niezwykle interesujące struktury, które dopiero od niedawna zyskują należną im uwagę. Chociaż ich istnienie sygnalizowano już w latach 60. XX wieku, to prawdziwy rozwój wiedzy na ich temat i ich praktycznego zastosowania nastąpił dopiero w ostatnich kilku latach. Egzosomy są to bardzo małe struktury pęcherzykowate, mniejsze niż komórki macierzyste. Ich rozmiar – według różnych źródeł – wynosi od 30 do 200 nm, niekiedy od 40 do 160 nm. Są otoczone podwójną warstwą lipidową, co sprawia, że są stabilne i odporne na działanie czynników zewnętrznych. Ta lipidowa otoczka chroni zawartość egzosomów, a jednocześnie umożliwia ich skuteczne wnikanie do komórek docelowych. Co ważne, egzosomy transportują różnorodne substancje: białka, czynniki wzrostu, mRNA, DNA oraz lipidy. Ich główną funkcją jest pobudzanie komórek, by te zaczęły prawidłowo funkcjonować – są więc przekaźnikiem cennych informacji. Działanie egzosomów wyróżnia się wysoką skutecznością przy jednoczesnym zachowaniu bezpieczeństwa, ponieważ egzosomy są sterylizowane i objęte rygorystyczną kontrolą jakości. Zgodnie z przepisami obowiązującymi w krajach Unii Europejskiej mogą być pozyskiwane wyłącznie ze źródeł roślinnych lub bakteryjnych, więc stosowanie materiału pochodzenia ludzkiego lub zwierzęcego jest zakazane. Choć nie opracowano jeszcze syntetycznych odpowiedników o porównywalnym potencjale terapeutycznym, to właśnie egzosomy roślinne i bakteryjne są uznawane obecnie za najwartościowsze.
Dlaczego egzosomy są nazywane przyszłością medycyny?
Dużą zaletą jest bezpieczeństwo ich stosowania. Egzosomy nie wywołują reakcji immunologicznych, co oznacza, że mogą być stosowane praktycznie u każdego pacjenta. Ich ogromną zaletą jest duża wszechstronność. Mają potwierdzone naukowo działanie przeciwzapalne, ponieważ zmniejszają aktywność cytokin prozapalnych takich jak IL-6, IL-1β, TNF-α. Wpływają także na ekspresję genów odpowiedzialnych za syntezę prawidłowych białek naskórkowych, jak filagryna czy lorykryna. Ich niedobór jest bezpośrednio związany z chorobami zapalnymi skóry, jak atopowe zapalenie skóry czy łuszczyca. Dzięki tym właściwościom egzosomy nie tylko regenerują, lecz także chronią skórę przed nawrotami stanów zapalnych, co czyni je niezwykle wartościowym narzędziem w rękach dermatologa. Potencjał egzosomów obejmuje zarówno regenerację skóry, jak i leczenie wielu dermatoz, problemów z wypadaniem włosów, a także schorzeń autoimmunologicznych i trudno gojących się ran, zwłaszcza tych, które występują przy cukrzycy. To więc duże wsparcie dla lekarzy.
Jednym z wyróżniających się preparatów z egzosomami jest Exoses LB, oparty na szczepie Lactobacillus brevis. Co go charakteryzuje?
To przede wszystkim innowacyjna technologia, której działanie zostało potwierdzone naukowo. Egzosomy te stymulują reakcje biochemiczne w skórze, wzmacniają jej funkcje barierowe i dostarczają energii komórkom, przede wszystkim dzięki zawartości mRNA i DNA. Wspomagają także proliferację fibroblastów, czyli komórek odpowiedzialnych za tworzenie macierzy zewnątrzkomórkowej: kolagenu, elastyny, kwasu hialuronowego i proteoglikanów. Dzięki temu preparat stanowi prawdziwą innowację w dziedzinie regeneracji skóry. Exoses LB składa się z dwóch komponentów: egzosomów i tzw. nanokoktajlu, w którym znajduje się m.in. kwas hialuronowy o dwóch masach cząsteczkowych, pięć rodzajów witamin, 11 aminokwasów, a także przeciwutleniacze. Dzięki zamknięciu tych substancji w nanosomach, czyli mikrokapsułkach, są one jeszcze lepiej przyswajalne. Najczęściej podawanie preparatu łączy się mikronakłuwaniem – zarówno w przypadku skóry gładkiej, jak i owłosionej. Metoda ta uchodzi za jedną z najbezpieczniejszych.
Dla kogo są przeznaczone takie zabiegi?
Preparaty z egzosomami mogą być stosowane praktycznie w każdym wieku. Skóra jest bowiem inteligentnym narządem, który wykorzystuje to, co dostaje. Młodszej osobie zabieg może pomóc w utrzymaniu odpowiedniego nawilżenia i stymulacji, z kolei starszej – w regeneracji i odmłodzeniu. Preparaty z egzosomami mogą być również łączone z innymi koktajlami, co jeszcze zwiększa ich skuteczność. Świetnie też sprawdzają się w przypadku terapii łączonych, których jestem wielką zwolenniczką. Przykładowo: egzosomy można podawać po zabiegach laserowych, niezależnie od rodzaju lasera (frakcyjny, tulowy, CO₂). Taka kombinacja umożliwia głębszą penetrację substancji aktywnych i stymuluje skórę na wszystkich poziomach – zarówno w naskórku, jak i w skórze właściwej. Dzięki temu odzyskuje ona blask, jędrność i elastyczność, czyli to, czego szukamy we współczesnej medycynie estetycznej i dermatologii. Dziś naszym celem nie jest wyłącznie pozbywanie się zmarszczek, ale dbanie o jakość skóry. Egzosomy doskonale wpisują się w ten trend, bo są naturalnym rozświetlaczem i stymulatorem do jej regeneracji.
Czy zabiegi z użyciem egzosomów mogą zastąpić inne, np. z użyciem osocza bogatopłytkowego?
Osocze bogatopłytkowe jest wspaniałym zabiegiem, szczególnie dla młodszych osób. Jednak u pacjentów starszych nie ma już wystarczającej ilości czynników wzrostu we krwi, dlatego efektywność może być ograniczona. W takich przypadkach zalecam łączenie zabiegów, np. można raz wykonać osocze, innym razem egzosomy, a dodatkowo biostymulatory. Egzosomy nie zastąpią wszystkich metod, ale stanowią doskonałe uzupełnienie i coraz częściej są podstawowym elementem nowoczesnych terapii. Co ważne, po ich podaniu pacjenci naprawdę widzą efekty. Skóra po zabiegu z egzosomami jest bardziej jędrna, rozświetlona, wygładzona. To właśnie zauważalny rezultat sprawia, że wracają na kolejne sesje.
Jak często wykonywać zabiegi z egzosomami?
Rekomenduję wykonywanie ich nie częściej niż co cztery tygodnie, ponieważ cykl odnowy naskórka trwa 28 dni. Pamiętajmy więc, że skóra potrzebuje czasu, by w pełni wykorzystać otrzymane substancje. Najczęściej zalecam od dwóch do trzech sesji, w odstępach cztero- lub sześciotygodniowych. Zawsze jednak częstotliwość dobieram indywidualnie. Wiele zależy w tym przypadku od wieku pacjenta, kondycji skóry i rodzaju problemów. Dodatkowo warto też pamiętać, że sam zabieg w gabinecie to dopiero początek. Żeby osiągnąć najlepsze efekty, kluczowe jest codzienne dbanie o skórę. Dlatego po wykonaniu zabiegu zalecam stosowanie dermokosmetyków kompatybilnych
z tymi używanymi podczas wykonywanej procedury. Tylko wtedy mamy pewność, że działanie egzosomów zostanie właściwie podtrzymane i wzmocnione.
