Paul Jarrod Frank, amerykański dermatolog uznał: „Poza viagrą i botoksem nie było innego leku, który by tak szybko wszedł do języka współczesnej kultury”. Około 20 lat temu na rynku pojawił się lek na cukrzycę, który miał stymulować wydzielanie insuliny, gdy poziom cukru we krwi jest za wysoki. Szybko okazało się, że preparat powoduje również znaczną redukcję masy ciała.
Magdalena Dragon o semaglutydzie
mgr farmacji
Historia semaglutydu
Na początku lat 90. Zespół naukowców firmy Novo Nordisk zaczął badać możliwość leczenia cukrzycy przez naśladowanie peptydu insulinopodobnego-1 (GLP-1). GLP-1 to hormon wydzielany przez jelito cienkie, który wspomaga wydzielanie insuliny, hamuje uwalnianie glukagonu i spowalnia opróżnianie przewodu pokarmowego. Oprócz wpływu na poziom cukru we krwi GLP-1 jest głównym czynnikiem odpowiedzialnym za efekty odchudzania, ponieważ zwiększa uczucie sytości, zmniejsza apetyt, a jednocześnie spowalnia trawienie. Jednakże w warunkach fizjologicznych sam GLP-1 łatwo ulega degradacji in vivo, a krótki okres półtrwania ogranicza jego zastosowanie jako leku do leczenia cukrzycy. Żeby przezwyciężyć niedogodności związane z GLP-1 oraz poprawić stabilność i czas działania, naukowcy z Novo Nordisk wykorzystali techniki inżynierii genetycznej do zmodyfikowania sekwencji aminokwasowej GLP-1. To nowatorskie badanie zostało po raz pierwszy opisane w 1996 roku i potwierdziło otrzymanie silnego agonisty receptora peptydowego-1 (GLP-1 RA). W ciągu następnych lat nieustannie udoskonalano i dopracowywano cząsteczkę GLP-1 RA, a w 2005 roku po raz pierwszy zsyntetyzowano semaglutyd, który ma długie działanie i może być podawany we wstrzyknięciu podskórnym. Po zatwierdzeniu rozpoczęto badania kliniczne oceniające skuteczność
i bezpieczeństwo w leczeniu pacjentów z cukrzycą typu 2. Jednak wieloośrodkowe, randomizowane badania kliniczne ze ślepą próbą (a więc o najwyższym rygorze naukowym) przeprowadzone na blisko dwóch tysiącach osób wykazały, że jego stosowanie nie tylko poprawia poziom glukozy
we krwi, lecz także prowadzi do długotrwałego spadku masy ciała. Żaden inny lek badany pod kątem redukcji masy ciała (a badania są prowadzone od początków ubiegłego wieku) nie wykazał nigdy podobnej skuteczności. Zbliżone wyniki osiąga się jedynie z pomocą chirurgii bariatrycznej.
Istotne badania
Semaglutyd nie jest jednak cudowną pigułką, która pozwala schudnąć bez wysiłku (wszyscy badani stosowali także dietę o ograniczonej liczbie kalorii i regularnie ćwiczyli; i to jest najlepsze podsumowanie stosowania tego leku – nie ma trwałych efektów bez wdrożenia diety, aktywności,
i to potwierdza badanie).
– W 2017 roku firma Novo Nordisk opublikowała wyniki ważnego badania klinicznego, na podstawie którego złożyła wniosek o rejestrację nowego leku z semaglutydem w terapii cukrzycy typu 2 w USA i Europie. Było oczywiste, że zainteresowanie skutkiem ubocznym, którym jest utrata wagi, przełoży się na stosowanie substancji czynnej off label. W wyniku silnej promocji przez media społecznościowe i celebrytów niechorujących na cukrzycę, a chcących zrzucić nadprogramowe kilogramy, lek stał się ofiarą własnego sukcesu. Zwiększony popyt spowodował zmniejszenie dostępności dla cukrzyków,
co skłoniło Novo Nordisk do przeprowadzenia kolejnych badań. Firma postanowiła ubiegać się o rejestrację semaglutydu w leczeniu otyłości, jednocześnie w dalszym ciągu poszukując nowych, zmodyfikowanych chemicznie substancji czynnych wpływających na poprawę komfortu życia osób z chorobami metabolicznymi.
– W czerwcu 2021 roku FDA oficjalnie zatwierdziła lek jako uzupełnienie zmiany stylu życia, diety i zwiększonej aktywności fizycznej.
– To samo uczyniła EMA w styczniu 2022 roku. I nastąpił ogólnoświatowy boom na odchudzanie – Novo Nordisk w 2021 roku wydało 307 mln dolarów na reklamę, wobec 103 mln dolarów w 2020 roku. Firma zaczęła aktywnie promować semaglutyd, zatrudniając do tego amerykańską gwiazdę Queen Latifah. Staliśmy się świadkami ogólnoświatowego eksperymentu – ludzie masowo zaczęli korzystać z leku na własną odpowiedzialność.
Właściwości semaglutdu, perspektywy wykorzystania i konkluzje
– Zarówno redukcja poziomu glukozy we krwi, jak i nadmiernej masy ciała w znaczący sposób zmniejsza ryzyko wielu chorób, zwłaszcza przewlekłych – nie ma co do tego żadnych wątpliwości.
– Badania prowadzone obecnie, mają za zadanie ujawnić inne pozytywne właściwości tej grupy leków. Ciągłe udoskonalanie i modyfikacje pierwotnej cząsteczki dają nadzieję na poprawienie wielu problemów zdrowotnych wynikających z nieprawidłowego metabolizmu, co znacząco powinno przełożyć się na komfort oraz długość życia pacjentów.
– Już teraz wiemy, że oprócz oczywistych właściwości analogów GLP-1 pojawiają się nowe, takie jak: redukcja wartości ciśnienia tętniczego, poprawa wszystkich parametrów gospodarki lipidowej czy spadku incydentów sercowo-naczyniowych.
– Wielu lekarzy wykorzystuje je off label, by wspomagać inne terapie. W ortopedii zmniejszenie masy ciała pozwala lepiej przygotować pacjentów do planowanych zabiegów, wspomóc ich rehabilitację oraz przede wszystkim odciążyć stawy. Nieoczekiwane korzyści zdrowotne, zaobserwowane w trakcie używania tych substancji pozwalają przypuszczać, że znajdą one zastosowanie również w przypadku schorzeń, w których mamy bardzo ograniczone możliwości farmakoterapii.
– Według najnowszych doniesień obiecująco przedstawia się kwestia leczenia nałogów. Analogi hormonu GLP-1, który naturalnie występuje w mózgu, w odpowiedzi na spożycie pokarmu wywołują uczucie sytości i tłumią chęć otrzymania nagrody, związaną nie tylko z jedzeniem, lecz także z używkami. To skłania do upatrywania w nich nadziei na efektywne leczenie alkoholizmu, nikotynizmu czy nawet uzależnienia od narkotyków.
– Naukowców zaciekawiła również potencjalna korzyść polegająca na zmniejszeniu objawów demencji lub choroby Alzheimera. W badaniach na zwierzętach wykazano poprawę pamięci i zmniejszenie akumulacji fosforylowanego białka tau. W szczególności może wpływać na funkcje poznawcze i ogólne funkcjonowanie pacjenta.
– Nawiązując do działania przeciwzapalnego, semaglutyd powoduje spadek poziomu białka CRP we krwi. Ma to niebagatelne znaczenie w zapobieganiu postępowi przewlekłej niewydolności nerek, podobnie jak w hamowaniu, a nawet cofaniu (!) stłuszczenia wątroby. Leki działają również kardioprotekcyjnie, poprawiając wydolność serca. Nie do końca wiadomo, czy to skutek uboczny utraty wagi czy wynik działania leku.
– Potrzeba na pewno więcej danych, by to obiektywnie ocenić, ale trzeba przyznać, że perspektywa wydaje się być zadowalająca. Koszty finansowe leczenia cukrzycy i otyłości oraz ich następstw zdrowotnych są niewątpliwie kwestią wartą rozważenia. Największy spór toczy się oczywiście w USA, gdzie system ubezpieczeń działa na innych zasadach niż u nas. Firmy farmaceutyczne wiedzą, że mają większe szanse na rejestrację preparatu na cukrzycę niż na otyłość. To samo nastawienie dotyczy organów rządowych, które ustalają, czy lek powinien być dotowany. Do tej pory większość państw zdecydowała się na refundację tych leków jako wskazanych w cukrzycy typu 2. W przypadku otyłości pacjenci ponoszą znaczne koszty, płacąc z własnej kieszeni. W badaniu przeprowadzonym w 2022 roku w USA wykazano, że leczenie semaglutydem jest bardziej opłacalne w porównaniu z brakiem leczenia. Niestety, badanie wspierała firma Novo Nordisk, a dane pozyskane mogły nie odzwierciedlać sytuacji w świecie rzeczywistym, dlatego pozostawiam to zagadnienie do przemyślenia.
W drugim odcinku artykułu, już pojutrze, będzie można przeczytać o działaniach niepożądanych semaglutydu. Zapraszamy!
Efekt „Ozempic Face” – z czego wynika i jak mu zapobiec?
Semaglutyd jest bardzo skuteczny i pomocny w utracie tkanki tłuszczowej, a także powoduje jednocześnie utratę tkanki beztłuszczowej, tj. masy mięśniowej, a według niektórych badań także tkanki kostnej…
Medycyna estetyczna daje ogromne możliwości poprawy wyglądu, o ile zabiegi wykonuje doświadczony specjalista, który ma estetyczne wyczucie i potrafi podejść do pacjenta bardzo indywidualnie. Dzięki …
Nietrzymanie moczu to dolegliwość, która coraz częściej dotyczy młodych kobiet, zwłaszcza tych, które mają za sobą niełatwy poród siłami natury. Warto nie przeoczyć pierwszych objawów …
