Kiedy warto suplementować roślinne kwasy omega-3 i omega-6?

Zewnętrzną strukturą ochronną skóry jest warstwa rogowa tworzona przez keratynocyty, scalona kompleksem lipidowym, składającym się głównie z ceramidów, NNKT, steroli, fosfolipidów i skwalanu. Pierwszymi oznakami deficytu NNKT w organizmie są z reguły różnego rodzaju zaburzenia skórne. Zarówno związki z rodziny omega-3, jak i omega-6 są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania ludzkiej skóry i jak wspomniano – obecny stan wiedzy wskazuje również na konieczność zachowania proporcji między nimi.

Deficyt kwasów nienasyconych manifestuje się wieloma zmianami w strukturze warstwy rogowej, odbijających się przede wszystkim na funkcjonowaniu bariery naskórkowej i powodujących zwiększenie zarówno TEWL, jak i penetracji substancji drażniących z zewnątrz. Uszkodzenie bariery jest związane nie tylko z zaburzeniem proporcji między jednonienasyconymi a wielonienasyconymi kwasami tłuszczowymi, lecz także uszkodzeniami systemów regulacyjnych związanych z niedoborem substratów do syntezy eikozanoidów.

Kosmetyczne efekty stosowania NNKT

Przez wiele lat kosmetyczne efekty stosowania NNKT były tłumaczone na dwa sposoby. Po pierwsze, NNKT tak jak wszystkie lipidy o wysokim stopniu nienasycenia mogą bezpośrednio wpływać na struktury cementu międzykomórkowego stratum corneum, a po drugie – wykazują działanie biologiczne przez eikozanoidy. Do wyżej wymienionych mechanizmów działania NNKT dołączył trzeci – możliwość oddziaływania z peroxisome proliferator-activated receptor (PPAR). PPAR to grupa receptorów (PPAR-α, PPAR-β, PPAR- γ), których aktywacja stymuluje specyficzne geny. PPAR występują praktycznie w całym organizmie i są odpowiedzialne za wiele procesów fizjologicznych, m.in. za wybrane etapy metabolizmu lipidów i aminokwasów, a także biorą udział w przebiegu procesów zapalnych. W obrębie naskórka PPAR wpływają na różnicowanie keratynocytów i związaną z nimi syntezę lipidów (ceramidów i steroli) oraz protein naskórkowych (inwolukryny i profilagryny). Aktywacja PPAR-α w skórze właściwej stymuluje syntezę kolagenu typu I. Ligandami aktywującymi PPAR są m.in. NNKT – kwas eikozapentaenowy, dokozaheksaenowy, linolowy, linolenowy, arachidonowy. PPAR mogą też być aktywowane przez eikozanoidy (leukotrien B4 LTB4, endogenną prostacyklinę I2 PGI2), a także inne metabolity kwasu arachidonowego (kwas hydroksyeikozatetraeneowy HETE) oraz linolowego (kwasy 9-hydroksyoktadekadienowy 9-HODE i 13-hydroksyoktadekadienowy 13-HODE) [8].

Objawy niedoboru kwasów DHA i EPA?

Pierwszym objawem niedoboru kwasów DHA i EPA jest przesuszenie i szorstkość naskórka. Z badań nad wpływem kwasów tłuszczowych omega-3 i -6 na stan skóry wynika, że kwasy te doskonale sprawdzają się w redukowaniu głębokości zmarszczek. Ponadto kwasy omega-3 łagodzą nasilenie zmian będących wynikiem działania UV (fotostarzenia, raka skóry) oraz wpływają na zmniejszenie objawów alergii, trądziku, zapalenia skóry i torują leczenie owrzodzeń. Po sześciotygodniowej kuracji, podczas której badane kobiety przyjmowały (zależnie od wieku) od 400 mg do 800 mg omega-3 i od 200 mg do 400 mg omega-6, zauważono, że ich skóra stała się w sposób obiektywny jędrniejsza, a zmarszczki spłycone istotnie statystycznie [9–11].

Jakie suplementy są najlepsze?

Obecnie na rynku istnieje ogromny wybór suplementów diety z kwasami omega-3, w tym z kwasem DHA, pozyskiwanymi z ryb morskich lub alg. Ryby morskie mogą jednak kumulować substancje szkodliwe związane z zanieczyszczeniem zbiorników wodnych [12, 13]. Zawartość kwasów omega-3 różni się także w zależności od konkretnego preparatu, a rozpiętość dawek w przeliczeniu na 1 kapsułkę lub 5 ml płynu mieści się w granicach: DHA od 30 mg do 600 mg, EPA od 30 mg do 800 mg. Codzienna dieta nie zawsze zapewnia właściwy poziom kwasów omega-3, ponieważ bardzo często brakuje w niej tłustych ryb morskich (śledzi, makreli, łososia, dorsza, halibuta) czy też alg i skorupiaków. W polskiej kuchni nie używa się wystarczająco dużo tofu, oleju sojowego i ziaren soi, oleju lnianego i siemienia lnianego oraz różnego rodzaju orzechów i innych produktów zapewniających odpowiednią podaż kwasów omega. Według zaleceń Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – PZH zapotrzebowanie na kwasy omega-3 to 2 g dla osób dorosłych [14]. Biorąc pod uwagę te dane, okazuje się, że w ramach profilaktyki utrzymania właściwej fizjologii skóry pomocne okazują się suplementy diety. 

Wpływ suplementacji doustnej kwasami omega-3 i omega-6 pochodzenia roślinnego na kondycję skóry

W badaniu przeprowadzonym przez Wydro i wsp. [15] celem było określenie wpływu doustnej suplementacji kwasami omega-3 i -6 na kondycję skóry u kobiet, w szczególności na jej trzy parametry: nawilżenie, głębokość  zmarszczek i ilość przebarwień. W badaniu udział wzięły 324 kobiety w wieku od 40 do 70 lat, które przyjmowały suplement diety zawierający niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT) – omega-3, -6 i -9 pochodzenia roślinnego – z lnu złocistego 400 mg i z ogórecznika lekarskiego 83 mg. Nasiona lnu zawierają do 35 proc. oleju (w tym 54,5 proc. ALA, 16,2 proc. LA i 20 proc. kwasu oleinowego omega-9), poza tym 20 proc. białka i enzymy. Olej z nasion ogórecznika zawiera 18–26 proc. GLA. 

Po czterech tygodniach stosowania NNKT pochodzenia roślinnego, stopień nawilżenia skóry zwiększył się średnio o 3,88 proc., głębokość, szerokość i ilość zmarszczek zmniejszyła się średnio o 8,72 proc. oraz zaobserwowano redukcję przebarwień o średnio 7,63 proc. Niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT) pochodzenia roślinnego pod postacią kwasów omega-3, -6 i -9 stosowane w suplementacji doustnej mają działanie odmładzające i mogą być stosowane jako uzupełnienie zabiegów kosmetologicznych i zabiegów medycyny estetycznej [15].

Bibliografia:

1. Uauy R., Dangour A.D., Nutrition in brain development and aging: role of essential fatty acids, „Nutrition Reviews” 2006, 64(5): 24–33.

2. Burr G.O., Burr M.M., New deficiency disease produced by the rigid exclusion of fat from the diet, „Journal of Biological Chemistry” 1929, 82: 345–367.

3. Wei Jiang M.D., David J., Whellan M.D., Kirkwood F., Adams M.D., Michael A., Babyak P.D., Stephen H., Boyle P.D., Jennifer L., Wilson B.A., Chetan B., Patel M.D., Joseph G., Rogers M.D., William S., Harris P.D., Christopher M., O’Connor M.D.  Long-Chain Omega-3 Fatty Acid Supplements in Depressed Heart Failure Patients, „JACC: Heart Failure” 2018, Oct. 1, 6(10): 833–843.

4. Przysławski J., Podstawowe składniki odżywcze. II.3. Tłuszczowce (lipidy), [w:] H. Gertig, J. Przysławski (red.), Bromatologia – zarys nauki o żywności i żywieniu, Warszawa 2007: 75–107. 

5. Smith P.W., Vitamins, minerals, herbs and more. Choosing the nutrients that are right for you, Garden City 2008: 108–113.

6. Wawer I., Suplementy dla ciebie. Jak nie stać się pacjentem, Warszawa 2009: 90–97.

7. Bojarowicz H., Woźniak B., Wielonienasycone kwasy tłuszczowe oraz ich wpływ na skórę, „Problemy Higieny i Epidemiologii” 2008, 89(4): 471–475.

8. Arct J., Pytkowska K., Biologicznie aktywne lipidy i ich pochodne w kosmetyce, „Wiadomości PTK”, vol. 6, nr 1: 8–10.

9. Balić A., Vlašić D., Žužul K., Marinović B., Bukvić Mokos Z., Omega-3 Versus Omega-6 Polyunsaturated Fatty Acids in the Prevention and Treatment of Inflammatory Skin Diseases, „International Journal of Molecules Sciences” 2020, Jan 23, 21(3): 741, doi: 10.3390/ijms21030741, PMID: 31979308, PMCID: PMC7037798.

10. Sawada Y., Saito-Sasaki N., Nakamura M., Omega 3 Fatty Acid and Skin Diseases, „Frontiers in Immunology” 2021, Feb 5, 11: 623052, doi: 10.3389/fimmu.2020.623052, PMID: 33613558, PMCID: PMC7892455.

11. Huang T.H., Wang P.W., Yang S.C., Chou W.L., Fang J.Y., Cosmetic and Therapeutic Applications of Fish Oil’s Fatty Acids on the Skin, „Marine Drugs” 2018, Jul 30, 16(8): 256, doi: 10.3390/md16080256, PMID: 30061538, PMCID: PMC6117694.

12. Klawins M., Potapovics O., Rodinov V., Heavy Metals in Fish from lakes in Latvia: Concentrations and Trends of Change, „Bulletin of Environmental Contamination and Toxicology” 2008.

13. Dobicki W., Polechoński R., Relationship between age and heavy metal bioaccumulation by tissues of four fish species inhabiting Wojnowskie Lakes, „Acta Scientarium Polonorum Piscaria” 2003, 2(1): 27–44.

14. Jarosz M. (red.), Normy żywienia dla populacji Polski wraz z ich zastosowaniem, Warszawa 2020. 

15. Wydro M., Kwasy omega-3 i -6 w medycynie i kosmetologii. Wpływ doustnej suplementacji kwasami omega-3 i -6 na kondycję skóry – badanie pilotażowe, XII International Congress of Aesthetic and Anti-Aging Medicine, Warszawa 2012.