Jak reagować na niedokrwienie tkanek i ryzyko martwicy po podaniu wypełniacza?

Każdy, kto wykonuje zabiegi iniekcyjne z podaniem różnego rodzaju wypełniaczy, zwłaszcza w obrębie twarzy, może mieć do czynienia w swojej praktyce z tzw. incydentem naczyniowym. Mamy różnego rodzaju powikłania naczyniowe.

Rodzaje powikłań naczyniowych:

– Te najbardziej groźne wiążą się z podaniem donaczyniowym  (zwłaszcza dotętniczym) preparatu używanego do wypełnienia.

– W tym przypadku objawy przebiegają gwałtownie i wiążą się najczęściej z silnym bólem, zaburzeniem krążenia w obrębie obszaru unaczynionego przez daną tętnicę i naczynia od niej odchodzące, co widać jako pojawiające się zbielenie a następnie marmurkowatość skóry.

– Gwałtownie przebiegające objawy mogą prowadzić do zaburzeń odżywienia oraz dotlenienia  danego fragmentu skóry, następnie zaś ryzyka rozwoju owrzodzenia czyli martwicy.

– Najbardziej niebezpieczne dla nas anatomicznie obszary to czoło, zwłaszcza obszar gładzizny, nos oraz obszar unaczynienia przez tętnicę kątową odchodząca od tętnicy twarzowej w obrębie bruzd nosowo-wargowych.

– Ten ostatni stanowi również wysokie ryzyko wstecznego przeniesienia materiału do tętnicy środkowej siatkówki, co  może wiązać się z ryzykiem ślepoty.

– Należy jednak pamiętać, że nie ma miejsc całkowicie pozbawionych ryzyka. Kluczowe znaczenie ma doskonała znajomość anatomii, technik i głębokości iniekcji w danym obszarze, czasem wybór kaniuli zamiast igły w strefach zwiększonego ryzyka oraz powolne iniekcje ze szczególnym zwróceniem uwagi na wygląd skóry oraz odczucia pacjenta.

– Nieco mniej gwałtownie może przebiegać niedokrwienie żylne, związane z zaburzeniem odpływu krwi żylnej z danego obszaru. Ryzyko rozwoju martwicy w tym przypadku jest również wysokie, ale mamy nieco więcej czasu na odpowiednie działania.

Postępowanie w przypadku niedokrwienia

W jednym i drugim przypadku nasze postępowanie powinno być podobne.

– Gdy tylko zauważymy objawy mogące sugerować niedokrwienie, natychmiast zaprzestajemy podawania wypełniacza. 

– Głównym celem jest jak najszybsze przywrócenie krążenia.

– Każdy gabinet lekarski powinien być zaopatrzony w hialuronidazę, która zaczynamy podawać niezwłocznie w miejsce, gdzie został podany wcześniej wypełniacz. Ma to na celu jak najszybsze usunięcie /rozpuszczenie podanego materiału oraz poprawę perfuzji naczyniowej w obrębie niedokrwionego obszaru.

– Ilości podawanej hialuronidazy z reguły są duże, nawet do 1500 j jednorazowo.

– Iniekcje możemy powtórzyć, jeżeli perfuzja nie ulega poprawie po 15 i 30 minutach. Tutaj liczy się czas.

– W tym przypadku nie wykonujemy próby uczuleniowej, ale gabinet bezwzględnie musi być wyposażony w zestaw przeciwwstrząsowy!!!

– Dodatkowo możemy zastosować  gorące kompresy, masaż niedokrwionego obszaru, podać pacjentowi aspirynę lub heparynę drobnocząsteczkową, ewentualnie tandalafil. 

Leczenie uzupełniające martwicy

Leczenie uzupełniające, gdy dojdzie do rozwoju zmian skórnych mogących świadczyć o zagrażającej martwicy, to przede wszystkim:

– podanie antybiotyków, czasami sterydów;

– naświetlanie lampami LED;

– przynoszące bardzo dobre efekty – seanse w komorze hiperbarycznej.

W rozwiniętej martwicy znaczne przyśpieszenie gojenia daje zastosowanie osocza bogatopłytkowego. Takie postępowanie jest niezależne od rodzaju podanego wypełniacza. Oczywiście wiadomo, ze hialuronidaza jest  enzymem, który rozpuszcza kwas hialuronowy, jednak dokładnie takie same zalecenia dotyczą postępowania po podaniu preparatów Hydroksyapatytu wapnia czy też polikaprolakton (PCL)

Dlatego tak istotne jest, aby zabiegi z użyciem wypełniaczy wykonywane były tylko przez przeszkolonych lekarzy. Powikłanie może zdarzyć się każdemu, ale im szybciej potrafimy je rozpoznać i leczyć, tym mniejsze ryzyko powstania trwałych uszkodzeń skóry.