Czym grozi udzielanie świadczeń zdrowotnych bez uprawnień zawodowych?

Do medycyny estetycznej zaliczyć można zarówno zabiegi o charakterze medycznym, jak i zabiegi, które mają wyłącznie charakter kosmetyczny. Ustalenie charakteru wykonywanego zabiegu jest o tyle istotne, że pozwala na zdefiniowanie osoby, która taki zabieg może zgodnie z przepisami wykonać.

Jaka jest definicja zabiegów o charakterze medycznym?

Na podstawie definicji świadczenia zdrowotnego (zdefiniowanej ustawowo zarówno w ustawie o działalności leczniczej z dnia 15 kwietnia 2011r. jak i ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych z dnia 27 sierpnia 2004 r.) oraz ostatniej linii orzeczniczej Sądu Najwyższego (postanowienie SN z 26 maja 2021r. w sprawie o sygnaturze I KK 23/21) do zabiegów o charakterze medycznym zakwalifikować można nie tylko zabiegi związane z procesem leczenia, ale także zabiegi o charakterze inwazyjnym, dla których producent wykorzystywanego w zabiegu produktu zastrzegł stosowanie tego produktu wyłącznie dla kadry medycznej.

Czym są zabiegi medycyny estetycznej o charakterze niemedycznym?

Zabiegami medycyny estetycznej o charakterze zabiegów niemedycznych będą natomiast procedury, których celem jest wyłącznie poprawa estetyki, dla których producent wykorzystywanego podczas zabiegu produktu przewidział możliwość stosowania produktu także przez osoby nie posiadające wykształcenia medycznego (np. przez osoby odpowiednio przeszkolone).

Jeżeli zabieg ma charakter medyczny, to taki zabieg może być wykonany wyłącznie przez osobę wykonującą zawód medyczny. W tym zakresie odpowiedzialność prawną określa art. 58 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty, zgodnie z którym osobie udzielającej świadczeń zdrowotnych bez wymaganych uprawnień grozi kara grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Przy ocenie charakteru prawnego zabiegu istotne jest nie tylko to, czy zabieg związany jest z procesem leczenia, ale także to jakie kwalifikacje użytkowników wykorzystywanego w zabiegu produktu wskazał w instrukcji tego produktu producent.

Uzyskanie świadomej zgody na zabieg

Charakter wykonywanego zabiegu medycyny estetycznej definiować będzie także odpowiedzialność prawną za brak uzyskania świadomej zgody pacjenta na zabieg. Odpowiedzialność karna wskazana w art. 192 Kodeksu Karnego dotyczy bowiem wyłącznie braku zgody na wykonanie zabiegu leczniczego (zabiegu o charakterze medycznym). Powyższe naruszenie zagrożone jest karą grzywny, ograniczenia wolności bądź pozbawienia wolności do lat 2.

Nie oznacza to jednak, że brak uzyskania świadomej zgody na zabiegi o charakterze niemedycznym nie wiąże się z konsekwencjami prawnymi. Odebranie świadomej zgody na zabieg stanowi bowiem potwierdzenie zapoznania się przez osobę poddającą się zabiegowi z informacjami dotyczącymi celu, możliwych do uzyskania efektów i ryzyka związanego z zabiegiem oraz akceptację tych warunków. Brak przekazania warunków związanych z zabiegiem uznane może być za wprowadzenie klienta w błąd, a tym samym związane będzie z możliwością nie tylko uchylenia się od skutków prawnych zawartej umowy (na przeprowadzenie zabiegu), ale także możliwością dochodzenia na drodze postępowania cywilnego roszczeń odszkodowawczych w przypadku np. wystąpienia efektów ubocznych, o których nie poinformowano klienta i których klient nie zaakceptował w ramach udzielenia zgody na zabieg.

Wymóg uzyskania świadomej zgody na zabieg medycyny estetycznej (najlepiej pisemnej) obejmuje zatem nie tylko zabiegi o charakterze medycznym, ale także zabiegi niemedyczne.